Ο ρόλος της εκπαίδευσης δεν είναι μόνο η παροχή πληροφοριών και η στείρα γνώση, βασικότερος στόχος είναι η διαμόρφωση ατόμων με ισορροπημένη και συγκροτημένη προσωπικότητα. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από διαδικασίες ενεργητικής και βιωματικής προσέγγιση της μάθησης. Τα Προγράμματα Πολιτιστικών Θεμάτων αποτελούν μια σπουδαία ευκαιρία για τέτοιες δραστηριότητες και προσεγγίσεις.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού σε αυτές τις καινοτόμες δράσεις αλλάζει και από πομπός πληροφοριών γίνεται δέκτης ευρηματικών ιδεών, συντονιστής μιας μεγάλης ομάδας και εμψυχωτής της. Απώτερος σκοπός του γίνεται η επικοινωνία, η ανάπτυξη της δημιουργικότητας, η ενεργή συμμετοχή και φυσικά η συνεργασία.
Έτσι και το δικό μας πρόγραμμα «Μέσα από τα κόμικς γνωρίζω τον Αριστοφάνη – Κωμικές ιστορίες του ΣΤ1» που σκοπό έχει την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας λειτούργησε στην τάξη μας σαν η κινητήριος δύναμη που ώθησε τους μαθητές να εργαστούν ομαδικά, να εμπνευστούν και να καταγράψουν δικές τους ιστορίες.
Παρακάτω θα παρουσιαστεί αναλυτικά ο σχεδιασμός του προγράμματος και θα περιγραφεί η πορεία της υλοποίησής του., από το ΣΤ1 του 8ου Δημοτικού Σχολείου Βέροιας. Σκοπός είναι να αξιολογήσουμε τις προσπάθειές μας, να εντοπίσουμε τα θετικά και αρνητικά σημεία, ώστε να βελτιώσουμε τις επόμενες προσπάθειές μας.
Σχεδιασμός του προγράμματος
Γενικές πληροφορίες
Σχολική μονάδα: 8ο Δημοτικό Σχολείο Βέροιας
Τάξη: ΣΤ1
Δασκάλα: Τσιλιγκερίδου Παρθένα
Αριθμός μαθητών : 22 (10 κορίτσια, 12 αγόρια)
Σχολική χρονιά: 2012 ? 2013
Παρουσίαση προγράμματος
Τίτλος: «Μέσα από τα κόμικς γνωρίζω τον Αριστοφάνη – Οι κωμικές ιστορίες του ΣΤ1»
Γενικός στόχος: Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με ένα ευχάριστο είδος κειμένου, το κόμικ, και μέσω αυτού να γνωρίσουν έναν αρχαίο Έλληνα κωμικό, τον Αριστοφάνη.
Μέσα από τη επαφή με τα κόμικς να εμπνευστούν, να καταγράψουν δικές τους ιστορίες και να τις μετατρέψουν σε κόμικ.
Επί μέρους στόχοι
– Να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με τα «παρεξηγημένα» αλλά αγαπητά στους μικρούς αναγνώστες κόμικς.
– Να προσεγγίσουν τις συμβάσεις, οι οποίες διέπουν τα κόμικς.
– Να έρθουν σε επαφή με διαφορετικές μορφές γραπτού λόγου, όπως είναι το αρχαίο κείμενο, το μεταφρασμένο κείμενο και η διασκευή σε κόμικς, και να τις συγκρίνουν.
– Οι μαθητές να καταγράψουν δικές τους πρωτότυπες ιστορίες και να τις μετατρέψουν σε ηλεκτρονικά κόμικς.
– Οι μαθητές να αποτυπώσουν τις ιστορίες που έγραψαν σε φωτογραφίες, με «πρωταγωνιστές» τους ίδιους.
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης
Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε τις ώρες της Φιλαναγνωσίας και των Εικαστικών σε συνδυασμό με τα γνωστικά αντικείμενα της Γλώσσας και της Θεατρικής Αγωγής, από το Νοέμβριο του 2012 έως το Μάιο του 2013.
Πεδία σύνδεσης με τα προγράμματα σπουδών γνωστικών αντικειμένων
-Γλώσσα: Προώθηση φιλαναγνωσίας, καλλιέργεια προφορικού και γραπτού λόγου.
– Εικαστικά: εικονογράφηση ιστοριών
-Πληροφορική: Δημιουργία ηλεκτρονικών κόμικς
-Θεατρική Αγωγή: Δραματοποίηση των ιστοριών και αποτύπωση σε φωτογραφικό υλικό
Μέθοδος
Καταλληλότερη μέθοδος θεωρήθηκε η μέθοδος project, καθώς προωθεί την ομαδικότητα και τη συνεργατική μάθηση. Με τη μέθοδο αυτή άλλωστε δίνεται η ευκαιρία σε όλους τους μαθητές να συμβάλλουν στην εργασία να πάρουν πρωτοβουλίες και να συνεργαστούν.
Διδακτικό υλικό
– Τα έργα του Αριστοφάνη «Σφήκες», «Ιππείς», «Βάτραχοι» διασκευασμένα σε κόμικς από τους Τ. Αποστολίδη ? Γ. Ακοκαλίδη
– Διάφορα κόμικς
– Εργαστήριο ηλεκτρονικών υπολογιστών
– Ψηφιακή φωτογραφική μηχανή
– Ηλεκτρονικός υπολογιστής και προτζέκτορας
Υλοποίηση ? Δράσεις του προγράμματος
Νοέμβριος 2012
1. Οι μαθητές έφεραν από το σπίτι τους, όσοι είχαν, διάφορα κόμικς της αρεσκείας τους. Συζητήσαμε για τα κόμικς, τα παιδιά εξέφρασαν τη γνώμη τους για το τι είναι τα κόμικς και από τι αποτελούνται. Μιλήσαμε και για την ελληνική προέλευση της λέξης κόμικς. Στη συνέχεια σε ομάδες τα ξεφύλλισαν και τα επεξεργάστηκαν. Διατύπωσαν τις απόψεις τους ελεύθερα. Από τη δασκάλα έγιναν απλές ερωτήσεις. Κάθε ομάδα επέλεξε ένα μαθητή ? δημοσιογράφο που ρωτούσε κάθε μαθητή της ομάδας ποια κόμικς διαβάζει και γιατί. Ο λόγος των παιδιών καταγράφηκε με δημοσιογραφικό κασετοφωνάκι και στη συνέχεια όλοι μαζί άκουσαν τις απαντήσεις και σχολίασαν.
2. Διαβάστηκε από τη δάσκαλα ένα απόσπασμα από τις «Όρνιθες» του Αριστοφάνη στο πρωτότυπο. Μετά την ακρόαση οι μαθητές όπως είναι φυσικό δεν κατάλαβαν το κείμενο, τους είπαμε ότι είναι στα αρχαία ελληνικά και τους ζητήθηκε να βρουν μέσα στο κείμενο λέξεις που καταλαβαίνουν. Με αφορμή αυτή τη δραστηριότητα επισημάνθηκε η συνέχεια της γλώσσας μας. Στη συνέχεια οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να διαβάσουν το ίδιο απόσπασμα σε μετάφραση αλλά και σε κόμικς των Αποστολίδη ? Ακοκαλίδη. Μετά από την ανάγνωση των κειμένων οι μαθητές μελέτησαν τις διαφορετικές αυτές μορφές γραπτού λόγου και προσπάθησαν να βρουν ομοιότητες και διαφορές. Στη συνέχεια κάθε ομάδα ανακοίνωσε τις παρατηρήσεις της και έγινε συζήτηση. Τέλος ζητήθηκε από κάθε ομάδα να γράψει ένα σύντομο κείμενο όπου εξηγούσε τις διαφορές ανάμεσα στο μεταφρασμένο κείμενο του Αριστοφάνη και στο κόμικ.
3. Έχοντας πλέον οι μαθητές ασχοληθεί με το απόσμασμα από το κόμικ των Αποστολίδη ? Ακοκαλίδη, επέλεξαν κάποια από τα αγαπημένα τους κόμικς, τα ξεφύλλισαν και στη συνέχεια με τη μέθοδο του βομβαρδισμού ιδεών έγραψαν σε ομάδες λέξεις που τους ήρθαν στο νου. Έτσι υπήρξε ένας καταιγισμός λέξεων και ιδεών. Τις λέξεις αυτές τις γράψαμε και τις κατατάξαμε στον πίνακα σε κατηγορίες όπως : ήρωες, μύθος, σκίτσα, ύφος. Τέλος κάθε ομάδα έγραψε σε ένα χαρτί από τι αποτελείται ένα κόμικ και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του.
Δεκέμβριος 2012
1. Μέσα στην τάξη μιλήσαμε για τον Αριστοφάνη, βρήκαμε στοιχεία στο διαδίκτυο και τα διαβάσαμε. Ανακοινώθηκε στους μαθητές πως η τάξη μας θα συμμετείχε στον «Μαραθώνιο Ανάγνωσης» που διοργανώνει ο εκδοτικός οίκος «Μεταίχμιο». Η συμμετοχή των παιδιών φυσικά δεν ήταν υποχρεωτική. Προκειμένου να συμμετάσχουν στον διαγωνισμό οι μαθητές έπρεπε να διαβάσουν κάποια κόμικς και να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο. Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με την ιδέα. Μοιράστηκαν τα έργα του Αριστοφάνη «Σφήκες», «Ιππείς», «Βάτραχοι» σε κόμικς από τους Αποστολίδη ? Ακοκαλίδη (ένα αντίτυπο από το καθένα σε κάθε ομάδα) και οι μαθητές τα πήραν στο σπίτι να τα διαβάσουν.
2. Καθώς τα παιδιά διάβαζαν τα κόμικς και τα επέστρεφαν στην ομάδα για να τα πάρει κάποιος άλλος, ο καθένας διάβαζε ένα απόσπασμα από το κόμικ που του είχε κάνει εντύπωση. Οι περισσότεροι μαθητές διάβασαν χιουμοριστικά αποσπάσματα και στην τάξη το κλίμα ήταν ιδιαίτερα ευχάριστο.
Ιανουάριος 2013
1. Καθώς τα βιβλία έκαναν τον κύκλο τους στα χέρια των μαθητών, το κλίμα στην τάξη ήταν ιδιαίτερα πρόσφορο για να μπούμε στην διαδικασία δημιουργίας των δικών μας κόμικς. Έτσι, ξεκινήσαμε συζητήσεις για το θέμα που θα είχαν οι ιστορίες μας. Οι διαπραγματεύσεις ήταν ιδιαίτερα χρονοβόρες. Τελικά, αποφασίστηκε να χωριστούν οι μαθητές σε δύο μεγάλες ομάδες και να γράψουν από μία δική τους πρωτότυπη ιστορία.
2. Τα μολύβια πήραν «φωτιά» και οι ιστορίες των μαθητών δημιουργήθηκαν με τη συμμετοχή όλων. Οι ιστορίες τους είχαν να κάνουν με τη σχολική ζωή παιδιών της ηλικίας τους και την καθημερινότητά τους.
Φεβρουάριος 2013
1. Αφού ολοκληρώθηκε η συγγραφή των ιστοριών, οι μαθητές με εκπαιδευτή τον συνάδελφο της πληροφορικής Σπύρο Αλεξίου, έμαθαν να χειρίζονται το λογισμικό «scratch» και ξεκίνησαν τη δημιουργία των κόμικς. Συνεργάστηκαν αρκετά καλά, αν και οι ομάδες ήταν μεγάλες (11 παιδιά στην καθεμία). Δύο μαθητές από κάθε ομάδα ανέλαβαν να οργανώσουν και να συντονίσουν τους υπόλοιπους. Το κείμενο χωρίστηκε σε «σκηνές» και ανά δύο οι μαθητές τις «οπτικοποίησαν» και έγραψαν τα κείμενα. Ο ρόλος της δασκάλας σε αυτή η φάση ήταν καθαρά συντονιστικός και κυρίως για τεχνικά θέματα. Οι μαθητές εργάστηκαν με απόλυτη ελευθερία.
2. Στους μαθητές μοιράστηκαν τα ερωτηματολόγια από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» και τα συμπλήρωσαν μέσα στην τάξη. Έτσι τους δόθηκε η ευκαιρία να ξαναδιαβάσουν τα βιβλία πιο προσεχτικά και να επιμείνουν σε κάποια σημεία. Η αλήθεια είναι πως οι κάποιες ερωτήσεις τους δυσκόλεψαν. Παρ? όλα αυτά η συμμετοχή των μαθητών ήταν σημαντική και η προσπάθειά τους έντονη.
Μάρτιος ? Απρίλιος 2013
1. Το σχολείο μας επισκέφτηκε μία ομάδα από το πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης προκειμένου να συνεργαστούμε στις τάξεις για την κοινωνικοποίηση των παιδιών Ρομά που φοιτούν στο σχολείο μας. Γνωρίστηκε η τάξη μας, λοιπόν, με τη Θεατρολόγο Ελίζα Μοσχοπούλου και ξεκινήσαμε τη δημιουργική αυτή διαδικασία. Οι μαθητές επέλεξαν να δημιουργήσουν το φωτο ? κόμικ βασισμένοι στις ιστορίες που οι ίδιοι είχαν δημιουργήσει.
2. Αρχικά ξεκινήσαμε τη διαδικασία δημιουργώντας ένα είδος παντομίμας για κάθε σκηνή των ιστοριών. Στη συνέχεια φτιάξαμε διάφορες μικρές κατασκευές που θα μας βοηθούσαν στη δημιουργία των σκηνικών (αν και τελικά δε μας βοήθησαν κάποιες από αυτές). Τα παιδιά μοίρασαν τους ρόλους και άρχισε η λήψη των πρώτων σκηνών.
3. Η διαδικασία της λήψης των φωτογραφιών ήταν πολύ κουραστική και χρονοβόρα για τους μαθητές. Υπήρξαν κάποια προβλήματα στη συνεννόηση όμως όλα ξεπεράστηκαν τελικά. Με την υπομονή και την επιμονή της κ. Μοσχοπούλου η διαδικασία ολοκληρώθηκε και για τις δύο ομάδες στα μέσα Απριλίου.
Μάιος 2013
1. Η κυρία Μοσχοπούλου μας έστειλε ηλεκτρονικά τις φωτογραφίες των παιδιών. Με τη βοήθεια του Η/Υ και του προτζέκτορα οι μαθητές διάλεξαν τις καταλληλότερες σύμφωνα με τη γνώμη τους φωτογραφίες και εργάστηκαν ακόμα μια φορά στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου. Εκεί έφτιαξαν δύο παρουσιάσεις των ιστοριών με μια μικρή περιγραφή σε κάθε εικόνα. Η συνεργασία των μαθητών στο εργαστήριο ήταν ακόμα μια φορά ικανοποιητική και αποτελεσματική.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η αξιολόγηση τους προγράμματος πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της υλοποίησής του. Όλο το παραγόμενο υλικό των μαθητών ( κείμενα , τα βιβλία που διάβασαν, ερωτηματολόγια, ιστορίες, κόμικς) αξιολογήθηκε κατά τη διάρκεια του προγράμματος και από τους μαθητές και από τη δασκάλα.
Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος θεωρείται ότι οι σκοποί του προγράμματος επετεύχθησαν. Βεβαίως, υπάρχει δυνατότητα βελτίωσης και ανάπτυξης του προγράμματος. Εδώ ίσως πρέπει να αναφερθεί πως το πιεσμένο ωρολόγιο πρόγραμμα της τάξης σε συνδυασμό με το γεγονός πως τις ώρες της Ευέλικτης Ζώνης εκπονείτο άλλο πρόγραμμα στην τάξη με άλλο συνάδελφο, περιόρισε τα χρονικά περιθώρια ενασχόλησης με το θέμα. Παρ? όλα αυτά τα οφέλη των μαθητών από το πρόγραμμα ήταν σημαντικά καθώς τους έδωσε κυρίως την ευκαιρία της αυτενέργειας και της δημιουργικότητας.